Wat is CMV?

Cytomegalovirus (CMV) is een veel voorkomend virus dat mensen van alle leeftijden kan besmet­ten. CMV komt voor in lichaamsvochten (vb. speek­sel, urine, tranen…). Besmetting kan gebeuren door con­tact met deze vochten. Een CMV-infectie is meestal vrij onschuldig en kan symptomen geven van koorts, vermoeidheid, keelpijn en gezwollen halsklieren. Jonge kinderen en volwassenen ondervinden meestal geen gevolgen van de infectie. Voor verzwakte mensen en zwangere vrouwen houdt een CMV infectie echter wel risico’s in.

CMV blijft na infectie in het lichaam aanwezig en kan opnieuw actief worden, de zogenaamde “CMV-reactivatie”.

Cytomegalovirus of CMV is een virus dat ongevaarlijk is voor de meeste kinderen en volwassenen. Voor het ongeboren kind, dat nog geen ontwikkeld immuunsysteem heeft, kan een infectie met CMV tijdens de zwangerschap ernstige gevolgen hebben. Dit virus wordt beschouwd als één van de belangrijkste oorzaken van niet-erfelijke doofheid en mentale handicaps. Men schat dat tijdens 1 tot 2 procent van de zwangerschappen een infectie van de foetus met CMV optreedt, daarmee is CMV het virus dat meest frequent wordt doorgegeven aan het ongeboren kind.

Besmetting met CMV

CMV wordt enkel overgedragen door direct contact via lichaamsvocht zoals speeksel of urine. Het virus wordt niet als zeer besmettelijk beschouwd maar omdat heel wat jonge kinderen ermee besmet zijn wordt het toch snel overgedragen in crèches en kleuterklassen, en binnen een jong gezin. Wie met kinderen werkt en een besmetting wil voorkomen moet er dus een perfecte handhygiëne op na houden. CMV is de hoofdreden waarom bijvoorbeeld zwangere kleuterleidsters onmiddellijk uit de klas worden gehaald.

Hoe kan je besmetting voorkomen?

• Wanneer je met jonge kinderen werkt als bijvoorbeeld kleuterleidster of kinderverzorgster dan vraag je moederschapbescherming aan. Je krijgt dan met inspraak van de arbeidsgeneesheer tijdens de zwangerschap een andere taak toegewezen of je moet thuisblijven.
• Wanneer je al kinderen hebt of occasioneel met (jonge) kinderen in contact komt was dan regelmatig je handen. Het virus is niet besmettelijk via de lucht maar komt onder andere voor in speeksel, uitwerpselen en traanvocht.
• Besef dat je regelmatig in contact komt met het virus en schenk dus extra aandacht aan persoonlijke hygiëne, vooral regelmatig handen wassen met zeep en water is belangrijk. Is dit moeilijk op de werkvloer dan kan je bij de apotheker kleine flesjes met desinfecterende handgel kopen.

Wanneer je zelf besmet wordt met CMV dan wil dit nog niet zeggen dat ook je kindje besmet is, er is ongeveer 30 procent kans dat het virus de foetus bereikt. Bij een CMV infectie van de foetus spreekt men soms van een perinatale CMV besmetting, dit is om aan te geven dat het gaat om een besmetting vóór de geboorte.

Wat is een congenitale CMV-infectie?

Eén tot 4 % van de zwangere vrouwen wordt tijdens de zwangerschap voor het eerst geïnfecteerd met CMV. Indien de infectie tijdens de zwangerschap doorgegeven wordt aan de baby spreken we van een congenitale of aangeboren infectie.

Ook mama’s met vooraf bestaande antistoffen kunnen tijdens een “reactivatie” of besmetting met een nieuwe CMV-stam het virus doorgeven aan de baby. In dit geval is de kans op doorgifte aan de baby lager (<2%) dan wanneer de moeder voor het eerst wordt geïnfecteerd tijdens de zwangerschap (40%).

Ongeveer 10% van de pasgeborenen met een congenitale CMV-infectie vertoont bij de geboorte milde ziektetekenen van voorbijgaande aard (vb. huiduitslag, vergrote lever…). Minder dan 5% van de baby’s heeft ernstige symptomen bij de geboorte, zoals afwijkingen aan de hersenen of het gehoor. De meerderheid van de baby’s wordt dus geboren zonder symp­tomen (asymptomatisch). Maar ook de asymp­tomatische kinderen kunnen tijdens de eerste levensmaanden en -jaren problemen krijgen met het gehoor, het zicht of de neurologische ontwik­keling (kruipen, lopen, praten…). De kans hierop is niet volledig duidelijk maar varieert tussen 10 en 25% van deze groep.

Hoe wordt een zwangere vrouw besmet met CMV?

Besmetting gebeurt meestal door contacten met een besmet kind.

Vooral op plaatsen met veel kinderen zoals kinderopvang, kleuterklas… is er een sterke verspreiding van CMV. Vooral jonge moeders met reeds één of meerdere jonge kinderen lopen gevaar op besmetting.

Kan een congenitale CMV-infectie vermeden worden?

Dit is niet steeds mogelijk maar zwangere vrou­wen én hun partner kunnen een aantal voorzorgsmaatregelen nemen:

• Vermijd contact met speeksel en urine van jonge kinderen en was de handen voldoende met water en zeep, zeker na luierwisseling.
• Geef jonge kinderen geen kusjes op de mond of op de wang.
• Deel geen eetgerei, zak- en of handdoeken en washandjes.

Kan een congenitale CMV-infectie behandeld worden?

Er bestaat een behandeling via siroop. Deze behandeling wordt enkel opgestart na onderzoeken en in overleg met een gespecialiseerde kinderarts.

Daarnaast worden deze kinderen nauwkeurig op­gevolgd op het vlak van gehoor, zicht en neurolo­gische ontwikkeling, ook indien de eerste onderzoeken allemaal normaal blijken te zijn.

CMV-screening bij pasgeborenen

Wat is het nut van een CMV-screening bij de pasgeborene?

Tijdens de zwangerschap is het zeer moeilijk om te weten welke moe­der het CMV-virus doorgeeft aan haar foetus.  Bovendien worden de meeste kinderen met een congenitale CMV-infectie geboren zonder symptomen.

Het is echter zeer belangrijk om te weten of een pasgeborene een congenitale CMV-infec­tie heeft doorgemaakt, zodat deze nauwkeurig onderzocht, eventueel behandeld én opgevolgd kunnen worden.

In ons ziekenhuis bieden we elke pasgeborene een speekseltest aan waarmee een congenitale CMV-infectie vroegtijdig kan opgespoord worden.

Werkwijze

Het CMV bij een congenitale infectie is aanwezig in het speeksel van de pasgeborene. Na de geboorte neemt de vroedkundige een beetje speeksel van de baby af door met een borsteltje (wisser) over de binnenkant van de wang te wrijven.

Het resultaat van deze wisser is binnen de week gekend. Indien het virus gedetecteerd wordt, zal ter bevestiging een controle worden uitgevoerd op urine.

Zijn er risico’s verbonden aan de screening?

Er zijn geen risico’s verbonden aan deze test.

De kostprijs is 30 euro voor de patiënt aangezien deze test wordt niet terugbetaald door het RIZIV. In­dien de diagnose van een congenitale CMV-in­fectie wordt gesteld, zal de kinderarts voor­stellen om een aantal bijkomende onderzoeken uit te voeren. Deze onderzoeken worden wel grotendeels terugbetaald.

Is screening verplicht?

De screeningstest gebeurt op vrijwillige basis. U kan weigeren zonder dat u hier­voor een reden moet opgeven. Dit heeft geen invloed op uw verdere relatie met de behandelende arts.

Indien u de speekseltest wenst te laten uitvoeren bij uw pasgeborene dan vragen we om het ‘toestem­mingsformulier neonatale screening CMV via speekseltest’ te ondertekenen (cfr bijlage).

Het Vlaams CMV-register

In 2007 werd in Vlaanderen gestart met het verzamelen van gegevens over kinderen met een congenitale CMV-infectie om een beter beeld te krijgen van de problematiek. Opname van de gegevens in dit register gebeurt enkel na schriftelijke toelating van de ouders. De kinderarts zal dit met u bespreken.

Meer info?

Hebt u na het lezen van deze informatie nog vragen? Aarzel niet om uw gynaecoloog, kinderarts of vroedkundige aan te spreken of te contacteren.

Deze kan u bereiken via het secretariaat gynaecologie op T 056/62.35.30 of het secretariaat pediatrie op T 056/62.35.50.

U kan ook terecht op het nummer van de verloskamer T 056/62.32.70 voor dringende informatie.